شاهکار معماری ایران

امروزه مهندسی نما یکی از مهمترین ارکان مهندسی ساختمان را تشکیل می دهد چرا که علاوه بر آنکه می بایست خصوصیات فرمی حجم معماری را بیان نماید، وظیفه عملکردی اصلی آن ارتباط صحیح درون و بیرون ساختمان است که بسیاری از کارکرد های مورد انتظار ساختمان را می بایست در خود جای دهد آنچه از یک طرح معماری مناسب انتظار می رود این است که به نما در اولین مراحل طراحی پرداخته شده باشد و خصوصیات این پوسته که عملا جدا از فرم اصلی و فضای داخل نیست ، گام به گام با طراحی شکل گیرد .رسیدن به کارکرد بهینه تنها از طریق طراحی مناسب در مرحله کانسپت به دست می آید و از آنجا که یکی از گرایش های اصلی معماری در عصر ما پیروی فرم از کارکرد است هر چه قدر توجه به خواص و ویژگی های و بسط نما در طراحی به تعویق بیافتد از مطلوبیت نتیجه نهایی کاسته خواهد شد .

صرف نظر از ویژگی های فرمی زیبایی شناسی و عملکردی مهمترین وظیفه نما به عنوان بیرونی ترین لایه معماری ساختمان دست یابی به مطلوب ترین سطح آسایش فضای داخلی میباشد .به جهت درک سریع تر این وظیفه تشبیه نما به پوست جانداران می تواند برخی از انتظارات کارکردی نما را روشن و در قالب اهداف مهندسی نما ترسیم نماید . همانطور که پوست بدن می تواند جلوی آسیب های مستقیم در اثر ضربه را بگیرد. نمای ساختمان نیز می بایست دارای مقاومت کافی به جهت مقابله با ضربات خارجی همچون فشار باد و یا ضربات مستقیم در اثر بر خورد شی خارجی و یا داخلی با نما را داشته باشد .محاسبات استاتیکی المان های نما یکی از سر فصل های جدی در مهندسی نماست. حرکت به عنوان یکی از قابلیت های ملموس جانداران در ساختمان ها نیز می بایست مورد توجه قرارگیرد. هرچند این حرکت در ساختمان ها عمدتا ارادی نیست لاکن شناسایی نیروهای وارده به ساختمان که موجب حرکت آن خواهد شد، می بایست در مهندسی نما مورد توجه قرار گیرد. در ساختمان ها بلند مرتبه حرکت در آثر نیروی باد، در مناطق لرزه خیز حرکت در اثر نیروی زلزله و یا عموما حرکت در اثر تنش های حرارتی مقوله هایی است که مهندسی نما بدان می پردازد و پاسخ های فنی مناسبی در برابر آنها مطرح می نماید تا در اثر چنین حرکتهای اجتناب ناپذیری تخریب ساختار یا کارکرد روی نداده و خسارت به بار نیاید .عدم مهندسی مناسب در این مقوله همچنین میتواند به عنوان تهدیدی بر ایمنی شهروندان در حرکت در مجاورت ساختمان ها در محیط شهری محسوب گردد . از الزامات جنبی این مهندسی دستیابی به ساختار های سبک در نماست که امروزه رویکردی فنی –اقتصادی در صنعت ساختمان محسوب می گردد.

پوست برخی از جانداران یکی از اجزای سیستمی است که در تنظیم شرایط درونی مستقل از شرایط خارجی عملکرد حیاتی دارد . این وظیفه در ساختمان ها عملا مهمترین فاکتور تامین آسایش و تنظیم شرایط محیطی است. مقاومت در مقابل نفوذ آب، باد، روشنایی، انرژی گرمایی و سرو صدای بیرون به داخل، برخی از مهمترین خواص کارکردی نما هستند، رسیدن به ترکیب مطلوبی از این مقاومت ها با استفاده از مواد شفاف همچون شیشه، سرفصل تازه ای در مهندسی نما ایجاد نموده و توجه عملی به آن موجب پیشرفت های چشمگیری در صنایع شیشه سازی شده است. شناخت استفاده و بهینه سازی این خواص در مهندسی نما و انتخاب ساختار های مناسب برای شیشه و فریم ها از دیگر وظایف مهندسی نماست. عدم توجه به آب بندی و هوا بندی به عنوان دو فاکتور مهم در مهندسی نما، علاوه بر آنکه می تواند مخل آسایش بهره بردار در داخل ساختمان شود، عامل مخرب دیگر المان های داخلی ساختمان نیز خواهد بود لذا با توجه به ارتفاع ساختمان و شدت فشار بادحاکم ونیز درجه درزبندی موذد نظر کلاس های مختلفی از این درزبندی در مهندسی نما تعریف و برای دستیابی به آن روش های مختلفی سنجیده خواهد شد.

حضور نور طبیعی در فضای داخلی متناسب با کارکرد ساختمان یکی از امتیازات معماری ساختمان محسوب می گردد، لکن عبور کنترل نشده آن نیز به همان میزان می تواند از مطلوبیت فضا بکاهد . ضمن این که کنترل میزان نور پردازی مصنوعی به عنوان مکمل عامل مهمی در صرفه جویی در مصرف انرژی خواهد بود لذا در صورت استفاده از نما های بسته و یا شفاف در پیروی از کانسپت اولیه معماری، مهندسی نما نقشی مهم در حل مساله مذکور دارد . انواع تکنیک ها به کار رفته در تولید شیشه ها high performance می بایست در این فصل از مهندسی نما مد نظر قرار گیرد. مخصوصا به جهت تنظیم میزان نور وارد شده نور بازتابانده شده از داخل و خارج و رنگ نور عبور کرده.

آسایش دمایی داخل نیز از مشترکات وظایف کارکردی بین پوست بدن و نمای ساختمان است و عملکرد عایق گونه به روش های active و یا passive در کنترل میزان انرژی وارد شده از سطح نما به داخل و کنترل میزان اتلاف حرارت از داخل به خارج از مهمترین شاخص های کنترل این شرایط محسوب می گردد. این فاکتورها در مورد مسایل مختلف و همجواری آنها در ساختار نما نیاز به شبیه سازی های پیچیده جهت حصول به ضرایب واقعی آن دارد. در تامین چنین آسایشی علاوه بر انرژی گرمایی تهویه و رطوبت نیز موثر هستند که در صورت کنترل طبیعی این عوامل میزان فیلترینگ آن از پوسته نما جز وظایف کارکردی نما محسوب می گردد. استفاده از عناصر با قابلیت ارتباط و کنترل هوشمند در نما می توانند به میزان قابل ملاحظه ای عوامل فوق را در قالب بازشوهای هوشمند وسایبان های هوشمند در ارتباط با شرایط متغییر بیرونی تامین نمایند.مقتومت آکوستیکی جدار نما امروزه در زندگی پر هیاهوی شهری عامل اثر گذاری در حفظ آرامش صوتی فضای داخل محسوب می گردد. کنترل شاخص STC یا ضریب صوت در مهندسی نمای ساختمان در ساختار و عناصر وانتخاب مصالح عامل موثری است.از آنجایی که ساختمان ها در دنیا سهم مهمی از مصرف انرژی را به خود اختصاص می دهند ,طراحی بهینه به جهت صرفه جویی در مصرف انرژی از مهمترین شاخص های ارزیابی یک طرح معماری محسوب می گردد. مبحث اتلاف انرژی از ساختمان با توجه به فیزیک حرارت عمدتا به سطح نمای ساختمان بر می گردد. لذا همانطور که قبلا اشره شد مقاومت حرارتی جدار نما به شدت می تواند در کاهش این اتلاف موثر بوده و هزینه ها جاری انرژی در ساختمان راکاهش داده و ظرفیت مولد های انرژی در تاسیسات ساختمان را نیز تقلیل دهد.علاوه بر این مهم جذب انرژی های طبیعی در اطراف ساختمان عمدتا بر عهده نمای ساختمان است ,لذا توجه به وجود این انرژی ها و نحوه جذب آن میتواند در مهندسی نمای ساختمان مد نظر قرارگیرد.

توجه به مقوله های ایمنی و عوامل تهدید کننده آن همچون حریق در مهندسی نما حایز اهمیت ویژهای بوده و به کارگیری جزییاتی که مانع گسترش دود وحریق از قسمت های مختلف داخلی و خارجی توسط نما جزو الزامات مهندسی نما بوده و استفاده از مصالح با قابلیت غیر قابل اشتعال یا خاصیت خاموش کننده کمک زیادی به ایمنی ساکنان ساختمان ها خواهد نمود.دیگر موارد ایمنی نوع ساختار شیشه پس از شکست و سقوط آن است که ساختارهای سکوریت، نیمه سکوریت ولمینت در شیشه های تک جداره و یا چند جداره نیاز به مهندسی خاص خود داشته و به کارگیری آن بدون شناخت این ترکیب ها و رفتارهای آن میتواند منجر به خصارت مالی و جانی گردد.بررسی اجمالی این خواص کارکردی و همجواری آنها در یک ساختار نما در کنار یکدیگر در قالب فرم ساختمان اهمیت این موضوع را بیش از پیش روشن می نماید که موضوع مهندسی نما چیزی فراتر از ارایه جزییات اجرایی نصب قطعات نما است و اساسا همزمان با ارایه طرح کانسپت نما نیازمند مطالعت دقیق مصالح استاتیک و دینامیک نما مطالعات حرارتی آکوستیکی و مدل سازی دو بعدی و ۳ بعدی نما تا رسیدن به انتخاب هایی نهایی وروش های اجرایی و جزییات می باشد . انجام تست ها و آزمایشهای کارکردی و دستور العمل های ساخت، تضمین کننده این مهندسی خواهد بود.مجموع این فرایند هاشرح خدمات مهندسی نما را تشکیل می دهد که حوزه ای نوین در عرصه مهندسی و صنعت ساختمان بوده و در کشور ما با شرایط اقلیمی ، جغرافیایی و لرزه خیزی آن، نیاز به این رشته تخصصی در حوزه طراحی وساخت جدی تر نیز می باشد.